OKULUMUZUN AKRAN ZORBALIĞI İÇİN UYGULADIĞI POLİTİKALAR
AKRAN ZORBALIĞI
Akran zorbalığı, okullarda ve gençler arasında yaygın bir sorundur. Bu olgu, birçok genç için sadece fiziksel saldırıları değil, aynı zamanda duygusal ve psikolojik istismarı da içerir. Bu blog yazısında, akran zorbalığını daha derinlemesine inceleyeceğiz. Tanımını yapacak, etkilerini değerlendirecek ve son olarak, bu sorunla başa çıkmanın yollarını araştıracağız.
Akran Zorbalığının Tanımı
Akran zorbalığı, genellikle yaşıt bireyler arasında gerçekleşen, sürekli ve tekrarlayan saldırgan davranışların, güç dengesizliğine dayalı olarak bir ya da daha fazla kişi tarafından bir başka bireye yöneltilmesi durumunu ifade eder. Bu saldırgan davranışlar genellikle fiziksel, sözlü veya duygusal olabilir ve mağdur tarafından istenmeyen, rahatsız edici ve zarar verici olarak algılanabilir.
Akran zorbalığı, genellikle okul ortamlarında, sosyal gruplarda veya çevrimiçi platformlarda yaşanabilir. Fiziksel güç, sözlü taciz, dedikodu, tehdit, alay etme, dışlama gibi çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Özellikle güçlü olan kişi ya da kişiler, mağdurları manipüle edebilir ve bu durum, mağdurların duygusal sağlıklarını ve genel refahlarını ciddi şekilde etkileyebilir.
Akran zorbalığı, kurbanın yaşadığı rahatsızlığın yanı sıra, genellikle izleyenler arasında da olumsuz bir atmosfer yaratır. Toplumsal normları ve ilişkileri olumsuz yönde etkileyerek, gençler arasında güvensizlik ve korku ortamına neden olabilir. Bu nedenle, akran zorbalığıyla mücadele etmek, sadece mağdurları değil, tüm topluluğu kapsayacak şekilde ele alınmalıdır.
Akran zorbalığı, bireylerin duygusal, sosyal ve akademik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek ciddi bir sorundur. Bu nedenle, toplumlar, eğitim kurumları ve aileler, bu sorunun farkında olmalı ve etkili önleme stratejileri geliştirmek için bir araya gelmelidir. Bu stratejiler, bilinçlendirme kampanyaları, eğitim programları, destek grupları ve etkili disiplin politikalarını içerebilir.
Akran Zorbalığının Türleri
Akran zorbalığı, çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilen bir sosyal sorundur. Zorbalık, genellikle fiziksel, sözlü veya duygusal olarak sınıflandırılır. İşte akran zorbalığının yaygın olarak görülen türleri:
1. Fiziksel Zorbalık:
• Tanım: Bu tür zorbalık, mağdura karşı fiziksel saldırıları içerir.
• Örnekler: Vurma, tekmeleme, itme, fiziksel taciz.
2. Sözlü Zorbalık:
• Tanım: Sözlü zorbalık, mağdura karşı kaba sözler, küfürlü ifadeler, alay etme veya aşağılama içerir.
• Örnekler: Hakaret etme, dedikodu yapma, aşağılama, alay etme.
3. Duygusal Zorbalık:
• Tanım: Duygusal zorbalık, mağdura karşı duygusal istismarı içerir ve genellikle manipülatif davranışları içerir.
• Örnekler: Tehdit etme, şantaj yapma, sürekli alay konusu yapma, duygusal olarak taciz.
4. Dışlama:
• Tanım: Bu tür zorbalık, mağduru sosyal olarak izole etmeyi içerir. Mağdur, bir grup içinde bilinçli olarak dışlanır.
• Örnekler: Grup aktivitelerinden dışlama, yalnız bırakma, sosyal etkileşimden izole etme.
5. Çevrimiçi Zorbalık:
• Tanım: İnternet veya diğer dijital platformlarda gerçekleşen zorbalık. Sosyal medya aracılığıyla yapılan saldırılar bu türün bir örneğidir.
• Örnekler: Çevrimiçi hakaretler, dijital tehditler, sanal aşağılama.
6. Cinsel Zorbalık:
• Tanım: Cinsel içerikli sözlü, fiziksel veya duygusal istismarı içerir.
• Örnekler: Cinsel taciz, cinsel alay konusu yapma, zorla cinsel içerik üretme.
7. Siber Zorbalık:
• Tanım: Dijital platformlarda, özellikle internet üzerinden gerçekleşen zorbalık türü.
• Örnekler: Siber tehditler, çevrimiçi iftira, kişisel bilgilerin kötüye kullanımı.
Bu türler genellikle birbirine karışabilir ve bir zorbalık olayı birden fazla türü içerebilir. Akran zorbalığına karşı mücadelede, farklı türlerin farkındalığını artırmak ve her birini etkili bir şekilde ele almak önemlidir. Eğitim kurumları, aileler ve toplumlar, bu farkındalığı artırmak ve zorbalığı önlemek için birlikte çalışmalıdır.
Akran Zorbalığının Etkileri
Akran zorbalığı hem zorba olan bireyleri hem de mağdur olan bireyleri olumsuz etkileyebilen ciddi bir sorundur. Bu etkiler, genellikle uzun vadeli olabilir ve bireyin duygusal, sosyal, akademik ve psikolojik sağlığına zarar verebilir. İşte akran zorbalığının yaygın olarak görülen etkileri:
Mağdurlar Üzerindeki Etkiler:
1. Düşük Özsaygı ve Özgüven:
• Akran zorbalığına maruz kalan bireyler genellikle kendilerine olan güvenlerini kaybedebilir ve düşük özsaygıya sahip olabilirler.
2. Duygusal Bozukluklar ve Depresyon:
• Zorbalığın sürekli tekrarı, mağdurlarda depresyon, kaygı ve diğer duygusal bozukluklara neden olabilir.
3. Okul Başarısında Düşüş:
• Zorbalık, mağdurların okula karşı ilgilerini azaltabilir ve akademik performanslarını olumsuz etkileyebilir.
4. İzolasyon ve Yalnızlık Hissi:
• Zorbalığa uğrayan bireyler, diğerleriyle etkileşim kurmaktan kaçınabilir ve sosyal izolasyon içine girebilir.
5. Fiziksel Sağlık Sorunları:
• Kronik stres ve duygusal travma, mağdurlarda fiziksel sağlık sorunlarına neden olabilir.
6. İntihar Düşünceleri ve Davranışları:
• Aşırı durumlarda, akran zorbalığı mağdurlarda intihar düşüncelerine veya davranışlarına yol açabilir.
Zorbalar Üzerindeki Etkiler:
1. Empati Eksikliği:
• Zorbalık yapan bireylerde empati eksikliği görülebilir. Diğer insanların duygularını anlama yetenekleri azalabilir.
2. Sosyal İlişkilerde Zorluk:
• Zorbalık yapan bireyler, sosyal ilişkilerde zorlanabilir ve olumsuz bir sosyal itibar geliştirebilirler.
3. Düşük Akademik Başarı:
• Zorbalık yapan öğrencilerin akademik başarıları düşebilir ve bu durum uzun vadeli eğitim ve kariyer hedeflerini etkileyebilir.
4. Uzun Vadeli Hukuki Sorunlar:
• Zorbalık, ileride hukuki sorunlara neden olabilir. Yasal süreçlere dahil olmak, zorba bireyin gelecekteki yaşamını etkileyebilir.
5. Duygusal ve Psikolojik Sorunlar:
• Zorbalık yapan bireylerde, zorbalık eylemlerinin yol açtığı duygusal ve psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.
Toplum Üzerindeki Etkiler:
1. Toplumsal Normlarda Bozulma:
• Akran zorbalığı, toplumsal normları olumsuz yönde etkileyebilir ve zorbalık normalleşirse, bu durumun daha geniş bir sosyal etkisi olabilir.
2. Okul İkliminde Bozulma:
• Zorbalık, okullarda olumsuz bir atmosfer yaratabilir ve öğrenciler arasında güvensizlik ve korku ortamına neden olabilir.
3. İnsan Hakları İhlalleri:
• Zorbalık, bireylerin temel insan haklarına müdahale edebilir ve bu durum, toplumun genel insan hakları standartlarını zayıflatabilir.
Akran zorbalığının etkileri, bireylerin yaş, kişilik ve yaşadıkları ortama bağlı olarak değişebilir. Ancak, bu etkiler genellikle ciddi ve uzun vadeli olup, toplumun her seviyesinde etkili önleme ve müdahale stratejileri geliştirmeyi gerektirir.
Akran Zorbalığıyla Başa Çıkma Yolları
Akran zorbalığıyla başa çıkmak hem bireylerin hem de toplumun aktif katılımını gerektiren karmaşık bir süreçtir. Zorbalıkla mücadele etmek için etkili stratejiler geliştirmek, öğrencilerin, ailelerin, öğretmenlerin ve toplumun bir araya gelmesini gerektirir. İşte akran zorbalığıyla başa çıkma yolları:
1. Eğitim ve Farkındalık Programları:
• Okullarda ve toplumda, akran zorbalığıyla ilgili eğitim ve farkındalık programları düzenlenmelidir. Bu programlar, öğrencilere, öğretmenlere, velilere ve diğer topluluk üyelerine zorbalığın zararları ve nasıl önlenilebileceği konusunda bilgi sağlar.
2. Öğrencilere Duyarlılık Eğitimi:
• Öğrencilere, empati, saygı, hoşgörü ve işbirliği gibi duyarlılık becerilerini geliştirecek eğitimler verilmelidir. Bu, öğrencilerin zorbalığı anlamalarına ve karşılaştıkları durumlarla başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
3. Güvenli Ortamların Oluşturulması:
• Okullar, güvenli, destekleyici ve kapsayıcı bir öğrenme ortamı sağlamak için çaba harcamalıdır. Bu, zorbalığın önlenmesine ve olumlu sosyal etkileşimlere teşvik eder.
4. Okullar ve Aileler İşbirliği:
• Okullar ve aileler, zorbalığı önlemek ve mücadele etmek için birlikte çalışmalıdır. Aileler, okulların politikalarını ve çözüm stratejilerini anlamalı ve çocuklarına destek olmalıdır.
5. Öğrenci Destek Grupları:
• Zorbalığa maruz kalan öğrenciler için destek grupları oluşturulmalıdır. Bu gruplar, mağdurların duygusal destek almasına, deneyimlerini paylaşmasına ve başkalarıyla iletişim kurmasına yardımcı olabilir.
6. Dürüst ve Açık İletişim:
• Öğretmenler, öğrencilerle ve ailelerle açık ve dürüst bir iletişim sürdürmelidir. Zorbalık olayları hakkında erken uyarılar almak ve sorunları çözmek için etkili bir iletişim çok önemlidir.
7. Öğrencilere Beceri Kazandırma:
• Öğrencilere problem çözme, iletişim, empati gibi akran ilişkileriyle başa çıkma becerileri kazandırılmalıdır. Bu beceriler, olumsuz durumlarla başa çıkabilmelerine yardımcı olabilir.
8. Disiplin Politikalarının Güçlendirilmesi:
• Okullar, etkili ve tutarlı disiplin politikalarını uygulamalıdır. Zorbalık olaylarına hızlı ve adil bir şekilde müdahale etmek, caydırıcı olabilir.
9. Örnek Olma:
• Yetişkinler, öğrencilere olumlu örnek olmalıdır. Tolerans, saygı ve hoşgörü değerleri, topluluk içinde yaygınlaştırılmalıdır.
10. Çevrimiçi Zorbalıkla Başa Çıkma Stratejileri:
• Çevrimiçi zorbalıkla mücadele etmek için öğrencilere, dijital güvenlik, çevrimiçi etik ve siber zorbalığa karşı başa çıkma stratejileri öğretilmelidir.
Akran zorbalığıyla başa çıkma stratejileri, toplumsal bir sorunun etkili bir şekilde ele alınabilmesi için sürekli bir çaba gerektirir. Eğitim kurumları, aileler ve toplumun tamamı, zorbalığı önlemeye odaklanarak pozitif bir etki yaratabilir.
OKUL HEDEFİMİZ
1- Öğrencilerin akran zorbalığı kavramını tanımlamalarını sağlamak.
2- Öğrencilerin akran zorbalığı olan ve olmayan davranışları ayırt edebilmelerini sağlamak.
3- Öğrencilerin bir akran zorbalığı durumunda karşılaşabileceği farklı rollerin farkına
varmalarını sağlamak.
4- Öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalan bir öğrenci ile empati kurabilmelerini
sağlamak.
5- Öğrencilerin akran zorbalığında izleyici rolündeki öğrenci(ler) ile empati kurabilmelerini
sağlamak.
6- Akran zorbalığına maruz kalan öğrencilerin zorbalık ile nasıl baş edebileceğini bilmelerini
sağlamak.
7- Akran zorbalığına tanık olan izleyicilerin zorba davranışa maruz kalan öğrenciye nasıl
yardım edebileceklerini bilmelerini sağlamak.
8- Akran zorbalığı davranışı gösteren öğrencilerin yapması gereken zorbalık içermeyen
davranışların farkına varmalarını sağlamak.
OKULUMUZUN AKRAN ZORBALIĞINA YÖNELİK UYGULADIĞI POLİTİKALARIMIZ
Günümüzde şiddet içerikli davranışlar önemli bir toplumsal sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Okullarda görülen akran zorbalığı olayları ise pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de giderek artmaktadır. Araştırmalar, akran zorbalığının çocuk ve ergenlerin
psikolojik ve fiziksel sağlığını kısa ve uzun vadede olumsuz olarak etkilediğini göstermektedir. Bu nedenle, bu konuda yapılan çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmakta, yeni
eğitim politikaları hazırlanmakta ve farkındalık çalışmalarının ve önleyici müdahale programlarının geliştirilmesi büyük önem kazanmaktadır. Bu programlar arasında bütüncül
okul yaklaşımını benimseyen kanıta dayalı programların, akran zorbalığını önleme ve
azaltmada en etkili programlar olduğu belirlenmiştir.
Akran zorbalığını önlemenin ilk adımı okul idarecilerini, öğretmenleri, okulda görevli di-
ğer personeli, öğrencileri ve ailelerini konu hakkında bilgilendirerek toplumsal farkındalık sağlamaktır. Öğretmenlerin konu ile ilgili farkındalığı ve destekleyici tutumu, karşılaş-
tıkları akran zorbalığı olaylarına karşı sessiz kalmayarak onları şiddetten uzak bir okul
ortamı oluşturmaya teşvik edecektir. Böylelikle tüm okulda olumlu bir etkileşim ortamı
sağlanarak akran zorbalığı olaylarına karşı genel bir sorumluluk bilinci oluşturulacaktır.
Bu şekildeki bir etkileşim ortamı ancak bütüncül bir yaklaşımın benimsenmesi ile oluş-
turulur.
Bu kitapçıkta akran zorbalığının tanımına, yaygınlığına, türlerine, çocuk ve ergenler üzerindeki olumsuz etkilerine, akran zorbalığı ile ilişkili faktörlere (bireysel, aileye ilişkin, okula ilişkin ve çevresel), rehber öğretmen/psikolojik danışmanlara yönelik akran zorbalığını
önleme ve zorbalık ile baş etmeye dair öneriler ve zorbalığın tespit edilmesine ve bildirim
sürecine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.
Psikoeğitim Programları
- Akran Zorbalığı Yapan Öğrencilere Yönelik Psikoeğitim Programları
- Ortaokul - Arkadaşlık İlişkileri Geliştirme Psikoeğitim Programı
- (Akran Zorbalığı Farkındalık Programına Ait Sunular)
- Akran Zorbalığına Maruz Kalan Öğrencilere Yönelik Psikoeğitim Programları