Ömer Nasuhi BİLMEN

(1882 - 1971)

1882 yılında Erzurum’un Salasar Köyü’nde doğdu. İlk tahsiline, Ahmediye Medresesi müderrisi olan amcası Abdürrezzak İlmî ile Erzurum Müftüsü Müderris Hüseyin Râki Efendi’lerden okuyarak başladı. 1908 yılında İstanbul’a gelerek, Fatih Dersiamlarından Tokatlı Sakir Efendi’nin derslerine devam etti ve icazet aldı (1909). İmtihanla Medreset’ül Kudat’a girdi. Burada dört yıl hukuk tahsili yaptı. 1912 yılında açılan ruus imtihanını kazanarak Fatih dersiamı (dekan) olarak göreve başladı.

1913’te Fetvahâne-i Âli müsevvid mülazımlığına tayin edildi. Bir yıl sonra basmülazımlığa terfi edip, Ağustos 1915’te Hey’et-i Te’lifiyye üyesi oldu. 18 Mayıs 1916’da Darül-Hilafe Medresesi Kısm-ı Âli fıkıh müderrisliğine, Nisan 1917’de Mahkeme-i Temyiz Şer’iyye Dairesi Terekeye Müteallik I’lamat Telhis Mümeyyizliğine getirildi. 1922 yılında Meclis-i Tedkikat-ı Şer’iyye üyeliğine nakledildi. Aynı yıl bu dairenin kaldırılması üzerine dersiamlığa devam etti. 1923‘te Sahn Medresesi kelam müderrisi oldu, fakat bu medrese de bir yıl sonra kapatıldı. 14 Şubat 1926’da İstanbul Müftülüğü müsevvidliğine, 16 Haziran 1943’te de İstanbul Müftülüğüne getirildi.

Fatih Camii’nde, Sahn Medresesi’nde ve Dar-us-Safaka’da dersler verdi. Ayrıca İstanbul İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüsü’nde usûl-i fıkıh ve ilm-i kelâm dersleri okuttu. 30 Haziran 1960 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı’na tayin edildi ve henüz bir yılını doldurmadan 6 Nisan 1961’de emekliye ayrıldı. 12 Ekim 1971’de İstanbul’da vefat etti ve Edirnekapı Sakızağacı Şehitliği’ne defnedildi.

Dini meselelerde taviz vermeyen bir yapıya sahipti. Nitekim 1960´lı yıllarda dinde reform gerekliliğini savunan ve bunun için çabalayanlara: "Bozulmayan bir dinde reform mu olur" diyor ve İslam´ın ortaya koyduğu iman, ahlak ve hukuk ilkelerinin orijinalliğini, evrenselliğini kendinden beklenen liyakat ve cesaretle savunuyordu. Arapça ve Farsça´yı da çok iyi bilen, Türkçe ile birlikte üç dilde şiir yazabilen Ömer Nasuhi Bilmen, bir ara Fransızca´ya da merak sarmış ve bu dili de tercüme yapabilecek kadar öğrenmişti.

ESERLERİ:

Eserleri ile halkımızın üzerinde önemli tesirler bıraktı. Başlıca eserleri olan “Hukuk-i İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu”, ”Kur’an-ı Kerim’in Meâl-i Âlisi ve Tefsiri” ile “Büyük İslâm İlmihali” yanında, yayınlanmış ve yayınlanmamış daha pek çok eseri bulunmaktadır. 

Latin harflerinin kabulünden sonra Türkiye´de İslam hukuku alanında aleme alınmış ilk ve en muhtevalı eser olan ve o dönemde akademik çevrelerde büyük yankı uyandıran Hukuk-ı Islamiyye ve Islahat-ı Fıkhıyye Kâmûsu; mezhepler arası mukayeseli sistematik bir İslam hukuku kitabıdır. 
Onun Türkiye çapında tanınmasını sağlayan diğer önemli bir eseri de, Büyük İslam İlmihali´dir.

Ömer Nasuhi Bilmen´in ayrıca gençlik  yıllarında Farsça olarak yazıp Türkçe´ye çevirdiği Nüzhetü´l Ervah adlı bir divançesiyle, İki Şükûfe-i Taaşşuk adlı bir de romanı vardır.